SRPSKA ENCIKLOPEDIJA

Objavljivanje prvog toma Srpske enciklopedije predstavlja izuzetan trenutak u kulturi i istoriji srpskog naroda. Tako je najzad, posle bezmalo punog veka, počela da se ostvaruje ideja najznačajnijih srpskih intelektualaca, o stvaranju sveobuhvatne i pouzdane, višetomne nacionalne enciklopedije, u kojoj će se nalaziti važna i proverena saznanja o srpskom narodu, sakupljana u okviru mnogobrojnih disciplina. Prvi tom, objavljen u dve knjige, zajednički su izdali Matica srpska, Srpska akademija nauka i umetnosti i Zavod za udžbenike. Srpska enciklopedija je opšteg tipa, i zasnovana je na savremenim naučnim i leksikografskim znanjima. Ona na sistematizovan način obrađuje kulturno - istorijsku baštinu srpskog naroda i opisuje njegov doprinos evropskoj i svetskoj kulturi i civilizaciji. Naučnim pristupom i obradom Srpska enciklopedija nastoji da razjasni sva najvažnija pitanja iz prošlosti srpskog naroda i da pokaže materijalne i opštekulturne vrednosti, stvarane kako na srpskim prostorima tako i na mestima gde Srbi žive u rasejanju. Naučnim i istorijskim vrednovanjem srpskog duhovnog nasleđa ukazuje se i na prožimanje s drugim kulturama, posebno sa kulturama Istoka i Zapada, kao i sa kulturama naroda čiji pripadnici žive sa Srbima u zajedničkoj državi ili u neposrednom okruženju. Srpska enciklopedija sabira znanja o srpskom narodu i širenju tog znanja u svetu, predstavljajući delo od nacionalnog i državnog značaja, koje čitaocima najrazličitijeg generacijskog i stručnog profila daje informacije iz oblasti nauke, umetnosti i kulture. Na izradi Srpske enciklopedije angažovani su najstručniji saradnici iz svih oblasti nauke i kulture.

Matica srpska i Srpska akademija nauka i umetnosti, zajedno sa Zavodom za udžbenike kao izvršnim izdavačem, upravo su objavili prvu knjigu prvog toma Srpske enciklopedije (A - Beo). Na taj način započinje realizacija zamisli o nacionalnoj enciklopediji u deset tomova, zamisli koju su Matica srpska i Srpska akademija nauka i umetnosti izneli još početkom 90-ih godina prošlog veka. Srpska enciklopedija je nacionalna enciklopedija opšteg tipa, zasnovana na savremenim naučnim i leksikografskim znanjima. Njen glavni cilj jeste sakupljanje, sistematizovanje i enciklopedijsko tumačenje sveukupnog istorijskog razvoja i savremenog položaja srpskog naroda. Ova publikacija na sistematizovan način obrađuje kulturno-istorijsku baštinu srpskog naroda i opisuje njegov doprinos evropskoj i svetskoj kulturi i civilizaciji. Jasno postavljenim ciljevima, naučnim pristupom i obradom Srpska enciklopedija nastoji da razjasni sva najvažnija pitanja iz prošlosti srpskog naroda i da prikaže materijalne i opštekulturne vrednosti, stvarane kako na srpskim prostorima tako i na mestima gde Srbi žive u rasejanju. Iako najveći deo svog sadržaja posvećuje obradi svih oblasti istorije srpskog naroda, enciklopedija se uz to bavi istorijom i ostvarenjima drugih naroda sa kojima su Srbi bili povezani. Srpska enciklopedija opisuje prirodne odlike prostora na kojima srpski narod živi, kao i specifičnosti geografskog položaja, geološkog sastava i građe zemljišta, reljef, hidrografske osobine, klimu, biljni i životinjski svet. Ona pokazuje koliko su prirodna svojstva uticala na privredni i demografski razvitak, na egzistenciju, psihosocijalne i druge osobine stanovništva. To se pre svega odnosi na prostor Srbije kao matične države, ali i na sve druge prostore na kojima su Srbi živeli i danas žive. Srpska enciklopedija obrađuje ekonomski razvoj i savremeni položaj srpskog naroda kao bitne činioce kretanja, osobenosti i stvaralačkog doprinosa u pojedinim razdobljima društvenog razvitka. U istorijskoj retrospektivi ona ukazuje na uzroke nepovoljnog ekonomskog razvitka, ali i na dostignuća privrednog i društvenog razvoja srpskog naroda, a ukupnu sliku privrednog položaja iskazuje kako u okviru pojedinih privrednih grana i oblika delatnosti tako i u okviru teritorijalnih shema od državnog do regionalnog nivoa. Srpska enciklopedija obrađuje kulturu, njene osobenosti i dostignuća, život, običaje, mentalitet, religiju i druge duhovne vrednosti srpskog naroda. Naučnim i istorijskim vrednovanjem njegovog duhovnog nasleđa ukazuje se i na prožimanje sa drugim kulturama, posebno sa kulturama Istoka i Zapada, kao i sa kulturama naroda čiji pripadnici žive sa Srbima u zajedničkoj državi ili u neposrednom okruženju. Racionalnim i kritičkim pristupom celokupnom kulturnom nasleđu, dostignućima svih nauka i umetnosti, te tehničko-tehnološkom razvoju enciklopedija omogućuje da savremene i buduće generacije dobiju realnu istorijsku sliku o razvitku i dometima srpske duhovnosti, njenim vrednostima i značaju za savremeni svet, i na taj način doprinosi potvrđivanju istorijske i društvene svesti srpskog naroda. Srpska istorija, ispunjena je dramatičnim, tragičnim, ali i svetlim događajima, kao i njihovim pojedinačnim i institucionalnim tvorcima, predvodnicima i učesnicima, koji takođe zauzimaju odgovarajuće mesto u enciklopediji. To podrazumeva istoriju velikih seoba, nastanka, razvoja i propadanja državnih tvorevina, uspona i padova, ratova, buna, ustanaka, revolucija i retkih mirnodopskih razdoblja, borbi, pobeda i poraza, te samih aktera ovih događaja i procesa. O svim poslovima na izradi Srpske enciklopedije brine Uređivački odbor koji su formirali Srpska akademija nauka i umetnosti i Matica srpska. Uređivački odbor, koji obavlja sve funkcije Centralne redakcije, ima 24 člana. Uz to je bilo angažovano 114 saradnika u okviru 33 stručne redakcije, kao i 511 autora tekstova. Uređivački odbor planira da za sledeću godinu pripremi drugu knjigu prvog toma Srpske enciklopedije koja će obuhvatiti preostali deo slova B.