MUZIČKA KULTURA za 8. razred osnovne škole na bosanskom jeziku

MUZIČKAKULTURA za osmi razred osnovne škole na bosanskom jeziku

1. izdanje – 2017.god.

Autori: Gordana Stojanović – Milica Rajčević

    Svaka umjetnička epoha, historijski period (renesansa, barok,klasicizam, romantizam...), ima svoje karakteristike. Čak istvaralačko obilježje jednog kompozitora, ma koliko se razlikovalood individualnih radova drugih kompozitora, ima sličnosti sakompozicijama nastalim u istom umjetničkom periodu. Razlog trebatražiti u činjenici da muzičko, kao i svako umjetničko, djelonastaje kao odraz potreba i ideala društva u kome umjetnik/stvaralacživi. Sjetimo se nastanka Betovenove Treće simfonije, prvobitnoposvećene Napoleonu. U njoj Betoven veliča slobodu i herojstvo,vjerujući da se general Francuke revolucije bori protiv feudalnogdvora za bolje, građansko društvo. No, kada se Napoleon krunisao zacara, razočaran, Betoven cijepa posvetu koju mu je napisao isimfoniju naziva samo Eroika (herojska). Sljedeći primjer je utjecajcrkve, vodeće elite srednjeg vijeka, na profesionalni razvoj, prijesvega, vokalne muzike. Dovodeći instrument u vezu sa narodnim,običnim, svakodnevnim životom, crkva je zabranjivala unošenjeinstrumenata u crkvu. Tek sa reformacijom crkve (16. vijek), a prijesvega sa tehničkim razvojem instrumenata, njihovim zvučnim iizražajnim mogućnostima (17. vijek), dolazi do prvog velikog zamahainstrumentalne muzike. Pojava savršenijih instrumenata otvorila jenove mogućnosti sviranja na njima, raznovrsniji način muziciranja,a sa time i stvaranje kompozicija za određene instrumente.

    Muzičko stvaralaštvo se tokom različitih perioda mijenjalo i uskladu sa osvajanjem novih načina izražavanja, novih načinatretiranja melodije, ritma, harmonije. Vokalna polifonija renesanse(vrhunac razvoja, 16. vijek) ustupa mjesto baroknoj monodiji iinstrumentalnoj polifoniji (1600–1750), da bi klasicizam (drugapolovica 18. vijeka) donio prevlast homofoniji. Od 17. vijeka dur imol potiskuju srednjovjekovni i renesansni tonski sistem i postajuosnova muzike do danas.

    Ali i pojedinci, muzički velikani, zarad svojih sopstvenihpotreba, osvajajući nove prostore izraza i mogućnosti zvuka,mijenjali su stvaralačka obilježja epohe u kojoj su djelovali iutirali put novoj. Nije li Betoven svojom Devetom simfonijom, uvodećihor i vokalne soliste, nagovijestio novi vijek, vijek individualizmai snažnih emocija – epohu romantizma.

    Upoznajući muziku romantizma (19. vijek), u koju nas uvodiposljednji bečki klasičar i ujedno jedan od prvih romantičara –Ludvig van Betoven – otkrićemo nove društvene uvjete muzičkogživota, nova obilježja muzičkog stvaralaštva. Istina, muzičkakretanja nove epohe biće, u početku, zasnovana na klasičnomnaslijeđu, da bi pri kraju vijeka dovela do bitnih promjena umuzičkom jeziku, a sredinom 20. vijeka, jednim dijelom, najavilapotpuni prekid sa tradicijom i rađanje nove muzike.